Từ ngày 1/11/2023 đến hết ngày 31/12/2023, các địa phương trên cả nước tiến hành khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự cho công dân tại địa phương mình để tuyển chọn và gọi công dân tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự năm 2024 theo quy định (nhập ngũ vào tháng 2 hoặc tháng 3/2024).
Trường hợp tạm hoãn gọi nhập ngũ
Theo quy định tại khoản 1 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, tạm hoãn gọi nhập ngũ được thực hiện với những công dân sau đây:
- Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe.
- Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động; trong gia đình bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận.
- Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%.
- Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ; hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân.
- Người thuộc diện di dân, giãn dân trong 3 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định.
- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật.
- Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.
Tuy nhiên, các đối tượng này nếu không còn thuộc diện được tạm hoãn nêu trên thì được gọi nhập ngũ. Đồng thời, nếu thuộc diện tạm hoãn mà tình nguyện thì được xem xét tuyển chọn và gọi nhập ngũ.
Cận 1.5 độ được miễn hay tạm hoãn nghĩa vụ quân sự?
Ngày 06/12/2023, Bộ quốc phòng đã ban hành Thông tư 105/2023/TT-BQP quy định, công dân phải cận thị từ 3 diop trở lên và viễn thị từ 1,5 diop trở lên thì năm 2025 mới thuộc diện thì không phải đi nghĩa vụ (theo Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư số 105/2023/TT-BQP).
Tuy nhiên, ngày 31/10/2024 vừa qua, Bộ quốc phòng lại ra Hướng dẫn 4705/HD-BQP với quy định đáng chú ý như sau:
[…] chú ý tiêu chuẩn sức khỏe tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ năm 2025 thực hiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 4 Thông tư số 105/2023/TT-BQP ngày 06 tháng 12 năm 2023 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; riêng tiêu chuẩn về mắt vẫn thực hiện theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 4 Thông tư số 148/2016/TT-BQP ngày 04 tháng 10 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Như vậy có thể thấy, theo Hướng dẫn 4705/HD-BQP mới nhất của Bộ quốc phòng thì tiêu chuẩn sức khỏe đi nghĩa vụ quân sự 2025 thực hiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 4 Thông tư 105/2023/TT-BQP, còn riêng tiêu chuẩn về mắt vẫn thực hiện theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 4 Thông tư 148/2018/TT-BQP.
Hiện nay, tiêu chuẩn về mắt được quy định tại Thông tư 148 như sau:
c) Không gọi nhập ngũ vào Quân đội những công dân có sức khỏe loại 3 tật khúc xạ về mắt (cận thị 1,5 diop trở lên, viễn thị các mức độ); nghiện ma túy, nhiễm HlV, AIDS.
Như vậy, năm 2025 này, công dân cận 1,5 độ vẫn thuộc diện được tạm hoãn nhập ngũ do không đủ tiêu chuẩn về sức khỏe.
Niêm yết công khai danh sách công dân thuộc trường hợp tạm hoãn, tạm miễn, không đủ tiêu chuẩn trúng tuyển nghĩa vụ quân sự năm 2024 tại trụ sở UBND thị trấn Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: qdnd.vn
2. Miễn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây:
a) Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một;
b) Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ;
c) Một con của thương binh hạng hai; một con của bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; một con của người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
d) Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, Công an nhân dân;
đ) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên.
3. Công dân thuộc diện tạm hoãn gọi nhập ngũ quy định tại khoản 1 Điều này, nếu không còn lý do tạm hoãn thì được gọi nhập ngũ.
Công dân thuộc diện được tạm hoãn gọi nhập ngũ hoặc được miễn gọi nhập ngũ quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, nếu tình nguyện thì được xem xét tuyển chọn và gọi nhập ngũ.
4. Danh sách công dân thuộc diện được tạm hoãn gọi nhập ngũ, được miễn gọi nhập ngũ phải được niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã, cơ quan, tổ chức trong thời hạn 20 ngày.
Các bước lập danh sách và niêm yết công khai
Căn cứ vào quy định và hướng dẫn tại Thông tư số 148/2018/TT-BQP ngày 4-10-2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, quy định tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, Hội đồng Nghĩa vụ quân sự cấp xã sẽ tiến hành công tác bình cử.
Theo đó, sau khi rà soát những trường hợp trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự, danh sách này được gửi về các thôn, bản hoặc tổ dân phố để rà soát lại lý lịch. Sau đó, bí thư chi bộ, trưởng thôn/trưởng bản/tổ trưởng tổ dân phố, ban công tác mặt trận, đoàn thể... cùng Hội đồng Nghĩa vụ quân sự xã/phường/thị trấn tiến hành bình cử các trường hợp, thống nhất danh sách gọi khám tuyển để Hội đồng Nghĩa vụ quân sự xã/phường/thị trấn chốt, báo cáo Hội đồng Nghĩa vụ quân sự quận/huyện/thị xã/thành phố trực thuộc tỉnh.
Hội đồng Nghĩa vụ quân sự quận/huyện/thị xã/thành phố trực thuộc tỉnh họp xét đối với từng trường hợp sau đó trình Chủ tịch UBND quận/huyện/thị xã/thành phố trực thuộc tỉnh ký quyết định phê duyệt danh sách nam công dân được tạm hoãn và miễn thực hiện nghĩa vụ quân sự của các xã/phường/thị trấn để các xã/phường/thị trấn thực hiện niêm yết công khai.
Danh sách công dân thuộc diện được tạm hoãn gọi nhập ngũ, được miễn gọi nhập ngũ sẽ được niêm yết công khai tại các thôn, bản, tổ dân phố và trụ sở UBND cấp xã, cơ quan, tổ chức trong thời hạn 20 ngày.
Trung tá NGUYỄN VĂN HỒNG, Chính trị viên Ban CHQS huyện Đầm Hà, Bộ CHQS tỉnh Quảng Ninh
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.
Trường hợp miễn nghĩa vụ quân sự
Thứ nhất, không đáp ứng tiêu chuẩn gọi nhập ngũ: Căn cứ theo khoản 1 Đièu 31 Luật Nghĩa vụ quân sự quy định về tiêu chuẩn công dân được gọi nhập ngũ bao gồm:
- Chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.
- Có đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ.
Tuy nhiên, những trường hợp sẽ được miễn tham gia nghĩa vụ quân sự nếu như không đảm bảo những tiêu chuẩn sau:
- Về sức khoẻ: để được công nhận là có đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ, công dân phải có sức khỏe loại 1, 2 và 3 theo Thông tư liên tịch số 16/2016. Riêng công dân có sức khỏe loại 3, bị cận 1,5 độ trở lên, viễn thị, nghiện ma tuý, nhiễm HIV/AIDS cũng thuộc diện không được gọi nhập ngũ.
- Về tiêu chuẩn trình độ văn hoá: theo điểm a khoản 4 Điều 4 Thông tư 148 năm 2018 nêu rõ, tuyển chọn và gọi nhập ngũ những công dân có trình độ văn hóa lớp 8 trở lên, lấy từ cao xuống thấp. Những địa phương có khó khăn không đảm bảo đủ chỉ tiêu giao quân thì báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định được tuyển chọn số công dân có trình độ văn hóa lớp 7.
Các xã thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật; đồng bào dân tộc thiểu số dưới 10.000 người thì được tuyển không quá 25% công dân có trình độ văn hóa cấp tiểu học, còn lại là trung học cơ sở trở lên.
Như vậy, nếu công dân không đáp ứng các tiêu chuẩn gọi nghĩa vụ thì sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Thứ hai, thuộc diện được miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự: Việc đăng ký nghĩa vụ quân sự áp dụng với nam đủ 17 tuổi trở lên, nữ đủ 18 tuổi trở lên có ngành, nghề chuyên môn phù hợp yêu cầu của Quân đội nhân dân.
Tuy nhiên, Điều 14 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 quy định các đối tượng được miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự gồm: Người khuyết tật; Người mắc bệnh hiểm nghèo, người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh mãn tính.
Riêng trường hợp đăng ký miễn gọi nhập ngũ trong thời chiến được thực hiện theo hướng dẫn của Điều 9 Nghị định 13/2016/NĐ-CP như sau:
- Hồ sơ cần chuẩn bị gồm quyết định bổ nhiệm chức vụ hoặc giấy xác nhận của người đứng đầu cơ quan, tổ chức nếu thuộc trường hợp là chức danh công tác miễn gọi nhập ngũ thời chiến. Đây là bản chụp, khi nộp thì mang theo bản chính để đối chiếu.
- Thời gian giải quyết 10 ngày kể từ ngày đăng ký nghĩa vụ quân sự nhận được quyết định bổ nhiệm/biên chế vào chức danh miễn gọi nhập ngũ thời chiến: Cơ quan, tổ chức nơi công dân công tác mang quyết định bổ nhiệm/giấy xác nhận trên nộp Ban Chỉ huy quân sự xã để làm thủ tục.
Thứ ba, thuộc diện không được đăng ký nghĩa vụ quân sự. Những trường hợp không được đăng ký nghĩa vụ quân sự nêu tại khoản 1 Điều 13 Luật Nghĩa vụ quân sự gồm:
- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự/chấp hành hình phạt tù, cải tạo không giam giữ, quản chế/đã chấp hành xong hình phạt tù nhưng chưa được xóa án tích.
- Người đang bị áp dụng biện pháp giáo dục tại cấp xã/đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
- Người bị tước quyền phục vụ trong quân đội.
Tuy nhiên, những đối tượng này nếu hết thời hạn áp dụng các biện pháp nêu trên thì sẽ được đăng ký nghĩa vụ quân sự theo quy định nếu đáp ứng tiêu chuẩn để đăng ký.
Thứ tư, thuộc diện được miễn gọi nhập ngũ. Theo khoản 2 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, các trường hợp được miễn thực hiện nghĩa vụ quân sự bao gồm:
- Không đảm bảo tiêu chuẩn về sức khỏe; Con của liệt sĩ/thương binh hạng một; Một anh/em trai của liệt sĩ.
- Một con của thương binh hạng hai/bệnh binh/ người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
- Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, công an.
- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn từ 24 tháng trở lên.
Thứ năm, mắc các bệnh được miễn nghĩa vụ quân sự. Căn cứ Phụ lục (bảng số 3) ban hành kèm Thông tư 16/2016/TTLT-BYT-BQP, có 10 bệnh lý được miễn nghĩa vụ quân sự:
- Các bệnh lý ác tính như u ác hoặc bệnh máu ác tính.
- Người khuyết tật mức độ đặc biệt nặng và nặng.
Thứ sáu, được công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Một số đối tượng được công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự tại ngũ trong thời bình nêu tại khoản 4 Điều 4 Luật Nghĩa vụ quân sự được sửa đổi, bổ sung bởi điểm a khoản 1 Điều 49 Luật năm 2019, gồm:
- Dân quân thường trực có ít nhất 24 tháng phục vụ.
- Người đã hoàn thành việc tham gia công an xã liên tục từ đủ 36 tháng trở lên.
- Cán bộ, công chức, viên chức tốt nghiệp đại học trở lên, đã được đào tạo và phong quân hàm sĩ quan dự bị.
- Thanh niên đã tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung cấp tình nguyện phục vụ tại đoàn kinh tế - quốc phòng từ đủ 24 tháng trở lên theo Đề án do Thủ tướng quyết định.
- Công dân phục vụ trên tàu kiểm ngư từ đủ 24 tháng trở lên.
