Nước ối là môi trường giúp thai nhi phát triển và được bảo vệ cho đến khi chào đời. Vì vậy, việc phát hiện sớm những bất thường về nước ối trong thai kỳ là vô cùng quan trọng. Trong đó, thiếu nước ối là một trong những vấn đề có thể gây nguy hiểm cho thai nhi. Tuy nhiên, hầu hết các mẹ bầu không biết nhiều hoặc không có khái niệm về tình trạng này.
Nước ối là gì? Vai trò của nước ối bạn cần biết
Nước ối là chất dịch chứa đầy trong túi ối xung quanh bào thai đang phát triển trong tử cung của người mẹ và có những vai trò rất quan trọng như:
Trong 14 tuần đầu của thai kỳ, nước ối được tạo ra từ hệ tuần hoàn của mẹ bầu trong màng ối. Vào đầu tam cá nguyệt thứ 2, bé bắt đầu nuốt nước ối và bài tiết nó như nước tiểu, sau đó nuốt lại, tái lập đầy đủ lượng nước ối mỗi vài giờ. Điều này có nghĩa hầu hết phần nước ối là nước tiểu của thai nhi. Vì vậy, thai nhi cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giữ đúng thể tích dịch ối trong túi ối. Đôi khi, sự cân bằng này bị phá vỡ dẫn đến quá nhiều hoặc quá ít nước ối.
Trong tình trạng bình thường, lượng nước ối trong tử cung tăng lên cho đến đầu tam cá nguyệt thứ 3 và tăng nhiều nhất vào tuần thứ 34 đến tuần 36. Lúc này túi ối có thể chứa khoảng 800 ml nước và thể tích nước ối sẽ giảm dần cho đến khi sinh. Tình trạng có quá nhiều dịch ối ở bất cứ thời điểm nào trong thai kỳ gọi là đa ối và xảy ra chỉ ở 1% mẹ bầu. Nếu lượng nước ối quá ít sẽ bị xem là thiểu ối.
Để tìm hiểu kỹ hơn về chỉ số nước ối hay lượng nước ối của thai phụ, bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện xét nghiệm hoặc siêu âm theo thủ thuật sau: lấy rốn làm mốc, chia bụng làm 4 phần với 2 đường dọc ngang. Ở mỗi phần, bác sĩ chọn ra túi ối sâu nhất để đo chiều dài. Chỉ số nước ối được ký hiệu là AFI. Trong tam cá nguyệt thứ 3, chỉ số này bình thường khi dao động từ 5−25 cm. Nếu chỉ số dưới 5 cm thì được coi là thiếu nước ối.
Nguyên nhân thiếu ối – Mang song thai hoặc đa thai
Bạn sẽ có nguy cơ thiếu ối nếu mang song thai hoặc đa thai. Tình trạng này có thể xảy ra trong trường hợp hội chứng truyền máu song thai. Hội chứng này khiến một bào thai có quá ít nước ối, trong khi bào thai kia có quá nhiều.
Một số bệnh như cao huyết áp mạn tính, tiền sản giật, tiểu đường và lupus cũng có thể dẫn đến lượng nước ối thấp.
Nguyên nhân nước ối ít liên quan đến bất thường ở thai nhi
Nếu bạn thấy có ít nước ối trong tam cá nguyệt đầu hoặc tam cá nguyệt thứ 2, điều này là dấu hiệu cho thấy có thể thai nhi có dị tật bẩm sinh. Trong trường hợp thận của bé không phát triển đúng cách hoặc đường dẫn tiểu bị tắc, thai nhi sẽ không sản xuất đủ nước tiểu để duy trì thể tích nước ối.
Nước ổi đục cảnh báo nguy hiểm khi nào?
Mức độ nguy hiểm khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra nước ối đục ở phụ nữ mang thai. Nếu các chất gây thai làm đục nước ối thì điều này là hoàn toàn bình thường. Các chất gây thai này là các tế bào bong tróc ra từ các bộ phận của cơ thể thai nhi. Do đó, không gây ra bất kỳ nguy hiểm nào.
Nước ối đục do có lẫn phân su thì thai phụ cần hết sức lưu ý. Phân su thường được thai nhi thải ra ngoài vài ngày trước khi sinh. Tuy nhiên, nếu thai nhi đi phân su quá sớm đồng nghĩa với việc thai nhi đang bị suy thai, thiếu oxy, nếu không được xử trí, nước ối đục có thể dẫn đến những biến chứng khó lường.
Nguyên nhân gây hiện tượng nước ối đục
Nước ối đục có phải gần chuyển dạ không? Các chuyên gia cho rằng đây không phải là dấu hiệu sắp sinh. Cũng giống như một em bé sắp chào đời không phải là nguyên nhân khiến nước ối bị đục. Như đã nói ở trên, nước ối đục xảy ra vào cuối thai kỳ. Tuy nhiên, có những trường hợp đặc biệt nước ối bị đục khi mang thai.
Có một số nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng nước ối bị đục. Nó xuất phát từ các tế bào chết trên bề mặt da của bé. Nước ối được bài tiết từ đường tiêu hóa, đường tiết niệu, niêm mạc… và nước ối trở nên đục.
Thai thải phân su: Nếu điều này gây ra nước ối đục, có thể là do em bé của bạn không được cung cấp đủ oxy. Từ đó, phân được thải trực tiếp vào buồng ối. Nếu mẹ bầu gặp phải trường hợp này, nên đến các cơ sở y tế hoặc liên hệ với đội ngũ y bác sĩ ngay lập tức để kiểm tra, xác định nguyên nhân và xử trí kịp thời.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu nước ối
Các bác sĩ không phải lúc nào cũng biết điều gì gây ra tình trạng ít nước ối. Tình trạng này phổ biến nhất vào cuối tam cá nguyệt thứ 3, đặc biệt nếu bạn quá ngày dự sinh. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất:
Ảnh hưởng của nước ối đục đến thai nhi
Như đã phân tích ở trên, những nguy cơ có thể xảy ra đối với thai nhi khi nước ối bị đục bao gồm:
Ngoài việc thăm khám định kỳ và tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, mẹ bầu có thể cải thiện tình trạng nước ối bị đục bằng cách:
Qua những thông tin mà nhà thuốc Long Châu thu thập được, hy vọng đã giải đáp được thắc mắc của các mẹ về vấn đề nước ối đục. Chúng tôi mong muốn thai phụ có được những kiến thức cần thiết để quá trình mang thai diễn ra an toàn nhất. Nhớ truy cập trang web của nhà thuốc Long Châu hàng ngày để có những thông tin mới nhất về sức khỏe bạn nhé!
Mẹ bầu nên làm gì khi bị chẩn đoán là thiểu ối?
Nếu bị chẩn đoán là thiếu nước ối, bác sĩ sẽ theo dõi sát thai nhi để chắc chắn rằng con vẫn tiếp tục phát triển bình thường hoặc nếu bạn đang gần đến ngày dự sinh, có thể bạn sẽ được khởi phát chuyển dạ. Trong một số trường hợp, ví dụ như mẹ bầu bị tiền sản giật nghiêm trọng hoặc thai nhi không phát triển bình thường trong tử cung thì cần phải sinh con sớm.
Mực nước ối thấp làm tăng khả năng gây biến chứng trong thời gian chuyển dạ, bởi vì thể tích nước ối thấp sẽ làm cho các cử động của bé hoặc các cơn co thắt của bạn gây đè ép lên dây rốn. Trong thời gian chuyển dạ, bác sĩ đặt một ống thông mềm qua cổ tử cung để có thể bơm một lượng dịch (thường là nước muối sinh lý) vào túi nước ối để giảm nguy cơ chèn ép dây rốn. Nếu thai nhi không thể vượt qua một cách an toàn, bác sĩ sẽ đề nghị bạn sinh mổ.
Nước ối góp phần rất quan trọng đối với mẹ bầu trong những tháng thai kỳ. Mong rằng với những thông tin mà bài viết cung cấp sẽ giúp mẹ bầu có những tháng thai kỳ an toàn và khỏe mạnh nhé!
TS. BS Huỳnh Thị Thu ThủyPhó Giám đốc - BV Từ Dũ
Thai nhi 3 tháng tuổi.Ảnh chỉ mang tính chất minh họa.
Thai nhi nằm trong tử cung của người mẹ và được bao bọc xung quanh bởi nước ối. Nước ối là một môi trường giàu chất dinh dưỡng, có khả năng tái tạo và trao đổi, giữ một vai trò quan trọng đối với sự sống còn và phát triển của thai nhi nằm trong bụng mẹ. Nước ối xuất hiện từ ngày thứ 12 sau thụ thai. Nước ối được tạo thành từ ba nguồn gốc: thai nhi, màng ối và máu mẹ.
Sự tái hấp thu nước ối: Được thực hiện chủ yếu qua hệ tiêu hóa thai nhi. Từ tuần thứ 20 thai kỳ, thai nhi bắt đầu nuốt nước ối. Ngòai ra, nước ối còn được tái hấp thu qua da của thai nhi, dây rốn và màng ối.
Như vậy, ngay từ đầu thai kỳ, nước ối đã có chức năng nuôi dưỡng phôi thai. Sau khi lá nhau được thành lập, nước ối giữ phần biến dưỡng nước và các chất khác bảo đảm cho sự sống còn và phát triển của thai. Thai từ 34 tuần trở lên hấp thu từ 300-500ml nước ối mỗi ngày. Lượng nước ối này vào ruột góp phần tạo phân su, vào máu góp phần cân bằng dịch trong cơ thể thai nhi và được lọc một phần tạo thành nước tiểu cho bé.
Nước ối còn có chức năng bảo vệ, che chở cho thai tránh những va chạm, sang chấn, đặc biệt là bảo đảm môi trường vô trùng cho bé trong bọc ối.
Về mặt cơ học, nưốc ối tạo môi trường cho thai phát triển hài hòa và bình chỉnh về ngôi thai trong ống sinh dục của mẹ trong những tháng cuối thai kỳ. Trong lúc chuyển dạ sanh, nước ối tiếp tục bảo vệ thai nhi khỏi những sang chấn của cơn co tử cung và nhiễm khuẩn. Nước ối giúp thành lập đầu ối nong cổ tử cung của mẹ giúp cho sự xóa mở cổ tử cung được thuận lợi hơn.
Sau khi vỡ ối, tính nhờn của nước ối bôi trơn đường sinh dục của mẹ giúp thai nhi dễ được sinh ra hơn.
Như vậy, nước ối là một dịch luân lưu, từ tam cá nguyệt thứ hai, nước ối có nguồn gốc phần lớn do thai nhi bài tiết từ đường tiết niệu và nước ối được hấp thu lại do thai nuốt vào hệ tiêu hóa. Thể tích nước ối thay đổi từ 50ml khi thai nhi được 4-8 tuần tuổi đến 1000ml khi thai được 38 tuần. Sau đó, thể tích nước ối có khuynh hướng giảm dần và còn khỏang 600-800ml vào tuần thứ 40 của thai kỳ hay lúc chuyển dạ sanh.
Về màu sắc: lúc đầu thai kỳ nước ối có màu trắng trong. Thai nhi càng lớn dần thì màu sắc nuớc ối sẽ trắng đục dần do có chứa nhiều chất gây. Thai đủ trưởng thành (từ tuần lễ thứ 38), nước ối sẽ có màu trắng đục gần giống như nước vo gạo.
Qua khảo sát bệnh lý của nước ối, chúng ta có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe và một số bệnh lý của thai nhi
Nước ối có thể bất thường về thể tích và bất thường về màu sắc.
Đa ối: Khi thể tích nước ối trên 2000ml: thường gặp trong đa thai và một số bất thường về hệ thần kinh trung ương của thai nhi như não úng thủy, thai vô sọ, thoát vị não màng não, cột sống chẻ đôi…. Đa ối cũng có thể do nguyên nhân bệnh lý của màng ối, của bánh nhau dây rốn, phù nhau thai, thai nhi to, do bệnh lý của mẹ như mẹ bị tiểu đường, .. hơặc vô căn
Ảnh hưởng của đa ối lên sự phát triển và sức khỏe thai nhi: đa ối nếu do nguyên nhân dị tật hay dị dạng thì tiên lượng rất xấu. Đa ối sẽ làm cho bé khá di động trong tử cung nên dễ có dây rốn quấn cổ, ngôi bất thường. Đa ối làm bụng mẹ căng to, mẹ khó thở, dễ cò cơn co tử cung và chuyển dạ sinh non làm tăng tỷ lệ tử vong chui sinh của bé. Khi chuyển dạ sanh, tình trạng đa ối dễ là nguyên nhân của chuyển dạ kéo dài làm bé dễ suy thai, mẹ bị đờ tử cung gây băng huyết sau sanh. Đồng thời, đa ối sẻ dễ bị vỡ ối đột ngột và tai biến của vỡ ối đột ngột là: nhau bong non, sa dây rốn, ngôi bất thừờng và thuyên tắc ối. Những điều này làm đe dọa tín mạng của cả 2 mẹ con.
Thiểu ối hay ít ối, vô ối: Khi thể tích nước ối dưới 200ml: Thường gặp trong bất thường hệ tiết niệu và hệ tiêu hóa thai nhi như hẹp thực quản, không có dạ dày, van niệu đạo sau ở bé nam, bất sản thận…. Thiểu ối còn gặp trong tình trạng mẹ suy dinh dưỡng, thai suy dinh dưỡng, thai quá ngày sanh, vỡ ối non, vỡ ối sớm….
Ảnh hưởng của thiểu ối lên sự phát triển của thai nhi: Thiểu ối nếu xuất hiện sớm vào tam cá nguyệt thứ 2 có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Nếu không phải do dị tật bẩm sinh thì bé cũng có những hậu quả lớn vì tình trạng thiểu ối kéo dài: trật khớp háng bẩm sinh, xơ cứng các khớp, tay chân khoèo do không cử động tốt được trong buồng tử cung ít nước ối, thiểu sản phổi gây suy hô hấp. Vào tam cá nguyệt thứ ba, nếu thiểu ối thường do bé suy dinh dưỡng và hậu quả cũng lớn: tay chân khoèo, xơ cứng khớp, thiểu sản phổi và điều quan trọng là chèn ép dây rốn, bé dễ bị suy thai và không bình chỉnh được ngôi thai có thể có những ngôi bất thường gây đẻ khó. Nếu vỡ ối gây thiểu ối khi chưa chuyển dạ hoặc khi mới bắt đầu đau bụng sanh sẽ làm nhiễm trùng ối, từ đó làm nhiễm trùng bào thai, nhiễm trùng tử cung… cả mẹ và bé đều nguy hiểm, đều bị ảnh hưởng đến sức khỏe và tín mạng.
Chỉ số ối bình thường từ: 6-12cm: Bất thường: Đa ối khi chỉ số ối: >= 20 cmThiểu ối : chỉ số ối : <= 5cmVô ối: chỏ số ối:< 3cm
Ngoài ra, người ta có thể dùng phương pháp tìm đo khoang ối lớn nhất trong buồng ối qua siêu âm để đánh giá thể tích nước ối: Nếu khoang ối lớn nhất <= 3cm có thể được xem là thiếu ối.
Tuy nhiên, việc siêu âm để đo chỉ số nước ối phải được đánh giá ít nhất 2 lần liên tục cách nhau từ 2-6 giờ để xác định tình trạng thiểu ối hay thừa nước ối. Và thể tích nước ối có thể thay đổi rất nhanh sau 12 giờ cũng như màu sắc nước ối có thể thay đổi tích tắc trong vòng 30phút đến 2 giờ.
Màu sắc nước ối được nhìn thấy qua soi ối với những trường hợp cổ tử cung mở lớn hơn 1cm hoặc chọc hút bước ối qua thành bụng. Khi bấm ối hoặc vỡ ối tự nhiên thì có thể nhìn màu sắc nước ối một cách chính xác và rõ ràng.
Tóm lại: mặc dù là nước ối, nhưng đối với thai kỳ, nước ối đóng vai trò quan trọng ngang bằng với lá nhau, dây rốn, tử cung trong vai trò nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi. Dựa vào khảo sát thể tích, tỷ trọng và màu sắc nước ối người ta có thể dự báo cũng như tiên đoán được sức khỏe và tình trạng phát triển của bé đang còn nằm trong bụng mẹ.
Nước ối bị đục là một trong những bệnh lý về nước ối khá phổ biến nhưng không phải bà bầu nào cũng biết nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này. Việc xác định nguyên nhân gây ra hiện tượng nước ối đục có thể giúp mẹ bầu tránh được tình trạng hoang mang khi gặp tình trạng này. Đồng thời, thai phụ cũng cần biết cách phòng tránh nguy cơ mắc phải.
Nước ối đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của em bé trong bụng mẹ. Thai nhi được bao bọc trong lớp màng được gọi là túi ối. Túi ối chứa nước ối và là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của thai nhi. Điều này là do nó chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết để nuôi dưỡng thai nhi, luôn giữ nhiệt độ ổn định và ấm áp.
Ảnh hưởng của nước ối đối với thai nhi là rất quan trọng
Nước ối là môi trường sống bao quanh thai nhi và chứa các chất dinh dưỡng, oxy nuôi thai. Đồng thời thực hiện các quá trình tái tạo và trao đổi chất, tạo sự cân bằng lý tưởng cho sự phát triển các cơ quan của thai nhi.
Ngoài ra, nước ối còn đóng vai trò là màng đệm bảo vệ thai nhi khỏi các tác động của tử cung và ngăn không cho vi khuẩn xâm nhập vào thai nhi. Nước ối bắt đầu hình thành từ một lượng nhỏ, khoảng 60ml từ tuần thứ 12 của thai kỳ và tăng dần lên 1000ml khi thai nhi lớn dần. Trong một thai kỳ khỏe mạnh, nước ối có màu trong và hơi kiềm. Vào những tuần cuối của thai kỳ, nước ối có màu trắng đục như nước vo gạo.
Ngoài việc giúp thai nhi phát triển toàn diện, nước ối còn bảo vệ thai nhi khỏi những tác động có hại từ bên trong và bên ngoài. Từ những ngày đầu tiên của sự hình thành và phát triển của thai nhi, nước ối đã xuất hiện và tạo thành một lớp màng bảo vệ không thể thiếu, cho đến khi đứa trẻ được sinh ra.
Màng ối, máu của mẹ và thai nhi, là ba nguồn cung cấp nước ối quan trọng. 12 ngày sau khi thụ tinh, nước ối hình thành và bắt đầu thực hiện công việc của mình.
Theo nghiên cứu của các chuyên gia, nước ối có thành phần chính 97% là nước. Phần còn lại là các chất hữu cơ và muối khoáng (3% đó có chứa các chất quan trọng như: Chất điện giải Na+, K+...). Thành phần hữu cơ sẵn có bao gồm: Protein, lipid và glucid... Có nhiều loại tế bào nằm trong nước ối tuy nhiên không có sự ổn định, mà chúng sẽ thay đổi theo thời gian.
Khi thai nhi được khoảng 16 tuần tuổi, nước ối sẽ xuất hiện thêm tế bào da. Ngoài ra, trong dung dịch này còn có tế bào tróc ra từ niêm mạc thai; các đại thực bào và tế bào không nhân…
Nước ối bình thường có đặc tính là không màu, không mùi. Tuy nhiên, trong quá trình thai nhi phát triển và lớn lên trong bụng mẹ, nước ối có thể bị biến đổi màu sắc. Điều này được gọi là hiện tượng nước ối đục.
Khi mang thai ba tháng đầu, nước ối có màu bình thường, khỏe mạnh là màu trắng trong. Nước ối sau đó có màu trắng đục khi thai nhi tiếp tục phát triển. Đặc biệt là trong khoảng từ tuần thứ 37 đến 38 của thai kỳ.
Bởi vậy, vào khoảng thời gian cuối thai kỳ, nếu nước ối của bà bầu bị đục thì cũng đừng quá lo lắng. Đây là một biểu hiện bình thường, cho biết em bé vẫn đang phát triển khỏe mạnh.
